ಭೂಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರ ಭಾಗ - 2

                 ಅಕ್ಷಾಂಶ ಮತ್ತು ರೇಖಾಂಶ    5 ಮತ್ತು 8ನೇ ತರಗತಿ

    ಭೂಮಿ ಮತ್ತು ಅದರ ಭೌಗೋಳಿಕ ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಕೆಲವು ಸಂಕೇತಗಳನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಸಂಕೇತಗಳು ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ಖಂಡಿತ ಕಾಣ ಸಿಗುವುದಿಅಲ್ಲ್.ಅ ಆದ್ರೆ ಅವು ಭೂಮಿ  ಮತ್ತು ಅದರ ಲಕ್ಷನಗಳನ್ನು ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳಲು ಉಪಯುಕ್ತವಾಗಿವೆ.

ಪಶ್ಚಿಮದಿಂದ ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ ಎಳೆಯಲಾದ ಅಡ್ದರೇಖೆಗಳನ್ನು ಅಕ್ಷಾಂಶಗಳೆಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ.

ಉತ್ತರ ಧ್ರುವದಿಂದ ದಕ್ಷಿಣ ಧ್ರುವಕ್ಕೆ ಎಳೆಯಲಾಗಿರುವ ಉದ್ದದ ರೇಖೆಗಳನ್ನು ರೇಖಾಂಶಗಳೆಂದು ಕರೆಯುವರು.

ಅಕ್ಷಾಂಶದ ಒಂದು ಡಿಗ್ರಿ ಸುಮಾರು 111ಕಿ.ಮೀ.ಗೆ ಸಮಾನ. ಗ್ರೀಕ್ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಟಾಲೆಮಿಯು ಅಕ್ಷಾಂಶ-ರೇಖಾಂಶಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದನೆಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ.



ಸಮಭಾಜಕ ವೃತ್ತ ಮತ್ತು ಮಕರ ಸಂಕ್ರಾಂತಿ ವೃತ್ತ

        ಭೂಮಿಯ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ಹಾದು ಹೋಗಿರುವ ಸಮಭಾಜಕ ವೃತ್ತದ ಮೇಲ್ಭಾಗವನ್ನು ಉತ್ತರಾರ್ಧವೆಂದು, ಕೆಳಭಾಗವನ್ನು ದಕ್ಷಿಣಾರ್ಧವೆಂದು ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ. ಉತ್ತರದಲ್ಲಿ 90 ಡಿಗ್ರಿ ಅಕ್ಷಾಂಶ ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿ 90 ಡಿಗ್ರಿ ಅಕ್ಷಾಂಶಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದನ್ನು ೦ ಡಿಗ್ರಿಯಿಂದ 90 ಡಿಗ್ರಿ ಅಕ್ಷಾಂಶವಾಗಿ ವಿಭಜಿಸಿ, ಉತ್ತರ ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ ಎಂದು ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಕರ್ಕಾಟಕ ಸಂಕ್ರಾಂತಿ ವೃತ್ತ - 23 1/2 ಡಿಗ್ರಿ ಉತ್ತರ
ಮಕರ ಸಂಕ್ರಾಂತಿ ವೃತ್ತ - 23 1/2 ಡಿಗ್ರಿ ದಕ್ಷಿಣ

ಉತರ ಮೇರು ವೃತ್ತ - .66 1/2 ಡಿಗ್ರಿ
ದಕ್ಷಿಣ ಮೇರು ವೃತ್ತ 66 1/2 ಡಿಗ್ರಿ

ಅಕ್ಷಾಂಶಗಳಂತೆ ರೇಖಾಂಶಗಳು ಉದ್ದದಲ್ಲಿ ಅಂತರಗಳಿರದೆ ಇವು ಸರಿ ಸಮಾನ ಉದ್ದಳತೆ ಪಡೆದಿವೆ.

ಪ್ರಮುಖ ರೇಖಾಂಶ - ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿನ ಗ್ರೀನಿಚ್ (ಹಳ್ಳಿ ಹೆಸರು)
ಇದರ ಸೂಚ್ಯಾಂಕ - ೦ ಡಿಗ್ರಿ
ಇದನ್ನು `ಮಧ್ಯಾಹ್ನ ರೇಖೆ' ಎಂದೂ ಹೇಳುವರು.

ಗ್ರೀನಿಚ್‍ನ ೦ ಡಿಗ್ರಿಯಿಂದ 180 ಡಿಗ್ರಿಗೆ ಇರುವ ಪೂರ್ವದ ಪ್ರದೇಶವು ಪೂರ್ವ ಗೋಳಾರ್ಧವೆಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಗ್ರೀನಿಚ್‍ನ ೦ ಡಿಗ್ರಿಯಿಂದ 180ಡಿಗ್ರಿವರೆಗಿನ ಪಶ್ಚಿಮ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಪಶ್ಚಿಮಗೋಳಾರ್ಧವೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗಿದೆ.

ರೇಖಾಂಶವು ಕಾಲವನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸಲು ನೆರವಾಗುವ ಮತ್ತು ಅಕ್ಷಾಂಶ-ರೇಖಾಂಶಗಳ ಜಾಲವು ಸ್ಥಳಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು ಸಹಾಯಕವಾಗಿದೆ.


8ನೇ ತರಗತಿ

ಸಮಭಾಜಕ ವೃತ್ತದ ಉತ್ತರ ಗೋಳಾರ್ಧದಲ್ಲಿ 90 ಡಿಗ್ರಿ ಅಕ್ಷಾಂಶಗಳಿವೆ. ಅದೇ ದಕ್ಷಿಣಾರ್ಧಗೋಳದಲ್ಲಿ 90 ಡಿಗ್ರಿ ಅಕ್ಷಾಂಶ ಇವೆ. ಸಮಭಾಜಕ ವೃತ್ತದಿಂದ ದಕ್ಷಿಣ ಮತ್ತು ಉತ್ತರ ಧ್ರುವಗಳ ಕಡೆಗೆ ಹೋದಂತೆ ಈ ವೃತ್ತಗಳು ಚಿಕ್ಕದಾಗುತ್ತವೆ.

ಸಮಭಾಜಕ ವೃತ್ತದಲ್ಲಿ ಎರಡು ರೇಖಾಂಶಗಳ ನಡುವಿನ ಅಂತರವು ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಮತ್ತು ಅದು ಧ್ರುವಗಳ ಕಡೆಗೆ ಹೋದಂತೆ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ರೇಖಾಂಶಗಳು ಧ್ರುವಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಧಿಸುತ್ತವೆ.

ಪ್ರತಿಯೋಮ್ದು ರೇಖಾಂಶಕ್ಕೂ ತನ್ನದೇ ಆದ ಸ್ಥಳೀಯ ವೇಳೆ ಇದೆ. ೮೨ ೧/೨ ಡಿಗ್ರಿ ಪೂರ್ವ ರೇಖಾಂಶವು ಭಾರತದ ಮಧ್ಯ ರೇಖಾಂಶವಾಗಿದೆ.
1884ರಲ್ಲಿ ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್‍ನಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ರೇಖಾಂಶ ಸಮ್ಮೇಳನದಲ್ಲಿ 180 ಡಿಗ್ರಿ ರೇಖಾಂಶವನ್ನು ಅಂತಾರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದಿನರೇಖೆ' ಎಂದು ಸಾರ್ವತ್ರಿಕವಾಗಿ ಅಂಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ.


                                       ಹವಾಮಾನ ವಲಯಗಳು


ಉಷ್ಣವಲಯ :
             ಉಷ್ಣವಲಯವನ್ನು ಟ್ರಾಪಿಕಲ್ ವಲಯ (ಟಾರಿಡ್) ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಮಕರ ಸಂಕ್ರಾಂತಿ ವೃತ್ತ ಮತ್ತು ಕರ್ಕಾಟಕ ಸಂಕ್ರಾಂತಿ ವೃತ್ತದ ನಡುವೆ ಬರುತ್ತದೆ. ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯನ ಕಿರಣಗಳು ಲಂಬವಾಗಿ ಬೀಳುವುದರಿಂದ ಬೆಳಕು ಕೂಡ ನೇರವಾಗಿ ಬೀಳುತ್ತದೆ.



ಸಮಶೀತೋಷ್ಣವಲಯ:-
   ಕರ್ಕಟಕ ಮತ್ತು ಸಂಕ್ರಾಂತಿ ವೃತ್ತದ ನಡುವೆ ಸಮಶೀತೋಷ್ಣವಲಯವಿದೆ. ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯಕಿರಣವು ವಾಲಿದಂತೆ ಬೀಳುತ್ತದೆ.

ಶೀತವಲಯ :

     ಈ ವಲಯವು ಉತ್ತರ ಗೋಳಾರ್ಧದಲ್ಲಿ ಆರ್ಕಟಿಕ್ ವೃತ್ತ ಮತ್ತು ಉತ್ತರ ಧ್ರುವದ ಮಧ್ಯೆಯೂ, ದಕ್ಷಿಣ ಗೋಳಾರ್ಧದಲ್ಲಿ ಅಂಟಾರ್ಟಿಕ ವೃತ್ತ ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ ಧ್ರುವದ ಮಧ್ಯೆಯೂ ಬರುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಯಾವಾಗಲೂ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಶಾಖವಿರುತ್ತದೆ.


                                                  STANDARD TIME
       ಒಂದು ರೇಖಾಂಶದಿಂದ ಇನ್ನೊಂದು ರೇಖಾಂಶಕ್ಕೆ ಬೆಳಕು ಸರಿಯಲು ನಾಲ್ಕು ನಿಮಿಷಗಳು ಬೇಕು. ಒಂದೇ ರೇಖಾಂಶದ ಮೇಲಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ಸ್ಥಳಗಳು ಒಂದೇ ಕಾಲವನ್ನು ಪಡೆದಿರುತ್ತವೆ. ಆದರೆ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ರೇಖಾಂಶಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಲ ಬದಲಾಗುವುದರಿಂದ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಪ್ರದೇಶದ ಕಾಲವನ್ನು ಕಂಡು ಹಿಡಿಯುವುದು ಕಷ್ಟವಾಗುತ್ತದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ದೇಶದಲ್ಲಿ ರೇಖಾಂಶವೊಂದರ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರ ಸ್ಥಳ ಗುರುತಿಸಿ ಅಲ್ಲಿನ ಕಾಲವನ್ನು ಇಡೀ ದೇಶಕ್ಕೆ ಅನ್ವಯಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.

* ಭಾರತದಲ್ಲಿ 24 1/2 ಡಿಗ್ರಿ ರೇಖಾಂಶಕ್ಕೆ ಇರುವ ಅಲಹಾಬಾದ್‍ನ್ನು ಕೇಂದ್ರಸ್ಥಳವನ್ನಾಗಿ ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ಕಾಲವು ಗ್ರೀನಿಚ್ ಕಾಲಕ್ಕಿಂತ 5:30 ಗಂಟೆ ಮುಂದಿದೆ.

ಕಾಲಗಳು ಅಥವಾ ಋತುಗಳು

              ಸೂರ್ಯನತ್ತ ಧ್ರುವಗಳ ವಾಲುವಿಕೆಯು ಬದಲಾಗುವುದರಿಂದ ವರ್ಷದ ಆರು ತಿಂಗಳ ಕಾಲವು ಉತ್ತರ ಧ್ರುವ ಸೂರ್ಯನ ಬಿಸಿಲನ್ನು ಅನುಭವಿಸಿದರೆ ಮುಂದಿನ ಆರು ತಿಂಗಳು ದಕ್ಷಿಣಧ್ರುವ ಬಿಸಿಲನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತದೆ. ಒಂದು ಭಾಗ ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿದ್ದರೆ ಮತ್ತೊಂದು ಭಾಗ ಚಳಿಗಾಲದಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ.

ಮಾರ್ಚ್ 21 ಮತ್ತು ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 23 ರಂದು ಸೂರ್ಯನು ಭೂಮಧ್ಯ ರೇಖೆಯ ಮೇಲೆ ನೇರವಾಗಿ ಪ್ರಕಾಶಿಸುತ್ತಾನೆ. ಈ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ 12 ಗಂಟೆ ಹಗಲು, 12 ಗಂಟೆ ರಾತ್ರಿ ಇರುತ್ತದೆ. ಬೇರೆ ಬೇರೆ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಹಗಲು ರಾತ್ರಿಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿರುತ್ತದೆ.

ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಾಹಿತಿ :
   ಜೂನ್ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ಉತ್ತರಧ್ರುವ ಆರ್ಕಿಟಕನಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯ ಮುಳುಗುವದೇ ಇಲ್ಲ. ಈ ಕಾರಣದಿಂದ ನಾರ್ವೆಯಂತಹ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ 24 ಗಂಟೆಯು ಬಿಸಿಲ ಬೇಸಿಗೆ ಇರುತ್ತದೆ.
        ಡಿಸೆಂಬರ್ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ದಕ್ಷಿಣ ಧ್ರುವ ಅಂಟಾರ್ಟಿಕ್‍ದಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯ ಮುಳುಗುವದೇ ಇಲ್ಲ.